ad.9) szkodniki pierwotne zimujące w glebie
- opaślik sosnowiec (Barbitistes constrictus)
- barczatka sosnówka (Dendrolimus pini) - powtórne zimowanie gąsienic
- kluk czarny (Othiorhynchus niger)
- wydrążka świerkóweczka (Epiblema tedella)
- zwójka świerkóweczka (Asthaenia pygmaeana)
- zasnuja świerkowa (Cephalcia abietis)
- osnujka północna (Cephalcia arvensis)
- zawodnica świerkowa (Pristiphora abietina)
- opaślica świerkowa (Pachynematus scutellatus)
- znaczyn dwuplamek (Lepyrus plustris)
- niekreślanka wierzbówka (Earias chlorana)
- jątrewka wiklinówka (Phyllodecta vittelinae)
- szarynka iwówka (Lochmaea capreae)
- śluzownica lipowa (Caliroa annulipes)
- narożnica zbrojówka (Phalera bucephala)
- szczotecznica szarawka (Dasychira pudibunda)
- skoczonos bukowiec (Rhynchaenus fagi)
- piędzik przedzimek (Operophthera brumata)
- susówka dębówka (Altica quercetorum)
- skoczonos dębowiec (Rhynchaenus quercus)
Susówka dębówka (Altica quercetorum) – Imago pojawia się wczesną wiosną i żeruje na rozwijających się liściach dębów, ogryzając ich brzegi. Jaja w V i VI w kupkach po 10-20szt., na dolnej str. liścia. Larwy oliwkowoczarne, wylęgają się po tygodniu i szkieletują dolną powierzchnię liści, które skręcają się i brunatnieją. Przechodzą 2 linienia, osiągając dł. ok. 7mm, następnie w VII przepoczwarczają się w glebie. W VIII pojawiają się młode chrząszcze, które żerują na liściach do jesieni. Zimują w ściółce i innych kryjówkach. 1 pokolenie w roku. Owad atakuje dęby w różnym wieku, największe szkody wyrządza w szkółkach i uprawach (zwłaszcza gradacje).
10) czynniki ograniczające rójkę owadów pierwotnych
Pogoda: temperatura, wilgotność, opady
Liczebność populacji
Warunki pokarmowe
Naturalni wrogowie: owadożerne ptaki i ssaki, pasożyty, parazytoidy, pasożytnicze i drapieżne owady, grzyby,
Epizoocje
ad. 12) Biologia i ekologia brudnicy mniszki
Brudnica mniszka (Lymantria monacha) jest motylem średniej wielkości ( rozpiętość skrzydeł 25 – 55 mm, długość ciała 12-20 mm). Gatunek ten cechuje wyraźny dymorfizm płciowy, czyli duże zróżnicowanie wyglądu zewnętrznego samic i samców. Samica jest większa od samca. Ponadto samica różni się od samca budową czułków, rozmiarami i barwą odwłoka oraz zarysem skrzydeł siedzącego motyla.
Motyle brudnicy mniszki, zarówno samice jak i samce, mają dużą zmienność ubarwienia. Oprócz form jasnych występują formy ciemniejsze oraz prawie czarne.
JAJO (Okres trwania stadium jaja od ok. 15.VIII do ok. 30.IV)
Jajo jest okrągłe o średnicy około 1 mm, z lekkim spłaszczeniem pośrodku. Samica składa jaja w formie nieregularnych złóż głównie na tej części strzały gdzie kora jest najbardziej spękana, tj. w części odziomkowej. Liczba składanych jaj waha się od 20 – 100 w jednym złożu. W lipcu i sierpniu bezpośrednio po złożeniu przez samicę ma barwę ciemnoróżową, a w miarę rozwoju embrionu ciemnieje. Po upływie trzech tygodni staje się brunatnostalowe. Wewnątrz jaja znajduje się w pełni ukształtowana gąsienica. Gąsieniczka chociaż już we wrześniu jest rozwinięta, nie opuszcza jaja w jesieni lecz w nim zimuje. Osłonka jajowa jest nadzwyczaj odporna na wpływy atmosferyczne i chroni znajdującą się wewnątrz gąsieniczkę.
GĄSIENICA (Okres żerowania gąsienic od ok. 25.IV do ok. 5 VII)
Młoda gąsienica bezpośrednio po opuszczeniu osłonki ma długość około 2-3 mm, szerokość puszki głowowej około 0,5 mm. Gąsienice wylęgłe z jednego złoża jaj początkowo nie zmieniają miejsca i siedzą gromadnie na korze. Takie skupienia nazywamy „lusterkami”. Gąsieniczki po dotarciu w korony drzew iglastych żerują głównie na kwiatostanach męskich. Starsze stadia gąsienic żerują prawie wyłącznie na igłach ubiegłorocznych a unikają żerowania na młodym igliwiu. Wraz ze wzrostem gąsienic zwiększa się liczba zjadanych igieł, sam żer staje się „rozrzutny”. Gąsienice przegryzają igły najczęściej w połowie długości i zjadają tylko dolne ich części, a części wierzchołkowe spadają na ziemię. Wzrost gąsienic odbywa się przez linienia. Gąsienica zrzuca stary oskórek i puszkę głowową. Gąsienice brudnicy mniszki mają 5-6 linień (wylinek). Szerokość puszki głowowej w ostatnim stadium gąsienicy wynosi ok. 5 mm. Po około 5-10 tygodniach od wylęgu z jaj gąsienice zaprzestają żerowania i przygotowują się do przepoczwarczenia.
POCZWARKA (Okres stadium poczwarki od ok. 25 VI do ok. 30 VIII)
Pod koniec czerwca lub na początku lipca wyrośnięte gąsienice wyszukują miejsca do przepoczwarczenia. Sadowią się one najczęściej w szparach kory, okółkach gałęzi a nawet bezpośrednio na gałęziach, gdzie sporządzają luźne oprzędy i przepoczwarczają się. Poczwarki są typu zamkniętego czyli całe poczwarki jest osłonięte wspólną okrywą. Wielkość poczwarek waha się w granicach 15-25 mm. Stan spoczynku trwa 12-18 dni, po czym następuje wyląg motyla.
Gradacje brudnicy mniszki prowadzą do całkowitego lub częściowego zniszczenia aparatu asymilacyjnego drzew. W zależności od różnych czynników, szczególnie abiotycznych, uszkodzone drzewa regenerują utracone igliwie lub zamierają.
Zniszczenie aparatu asymilacyjnego i późniejsza jego regeneracja powodują zahamowanie przyrostu drzew. Ponadto zmniejsza ich odporność na infekcje grzybowe oraz inwazje innych organizmów szkodliwych a szczególnie szkodników wtórnych.
Ocena stopnia zagrożenia drzewostanów przez brudnicę mniszkę składa się z dwóch etapów :
Oceny wstępnej dokonywanej latem i polegającej obserwacji lotu motyli :
- Na pułapkach feromonowych – określenie momentu kulminacji rójki na podstawie ilości złapanych motyli /samców
- Na drzewach ABC – liczenie siedzących na pniach motyli / samic
- Liczenie siedzących na pniach motyli / samic w trakcie przejścia przez drzewostan w momencie kulminacji rójki tzw. Transekt
Oceny podstawowej wykonywanej wiosną na terenie zagrożonym polegającej na :
- liczeniu gąsienic na stosach kontrolnych lub pod opaskami lepowymi
- liczeniu gąsienic w koronach
Wczesna wstępna ocena zagrożenia pozwala ustalić wielkość obszarów drzewostanów zagrożonych. Natomiast ocena podstawowa umożliwia ostateczne ustalenie, w których drzewostanach należy wykonać chemiczne zabiegi ratownicze.
ad. 13) Biologia i ekologia osnuii gwaiździstej
A to taka ciekawostka z bloga pewnego entomologa...
Osnuja gwiaździsta (Acantholyda posticalis f. praecox, f. Serotina)
Pośród starszych drzewostanów leśnych da się niekiedy słyszeć bzyczenie pewnego, znielubianego przez sosny owada.
Występowanie : wyróżnia się formę wczesną, która występuje na Śląsku, oraz formę późną, która za dom obrała sobie okolice Zielonej Góry
Atakuje : osnuja głównie atakuje starsze sosny
Rujka : forma wczesna jest mniej ospała i szybciej przystępuje do wiosennych zalotów, bo już w kwietniu-maju. Co do formy późnej, owady te wolą dłużej pospać, miłość nie ucieknie, poczeka ona dopiero ddo czerwca - lipca. Panie osnój gwiaździstych są bardzo kobiece i bardzo długo się stroją. Samce wychodzą bowiem jako pierwsze i czekają na samice, aż te upiększą się przed lustrem.
Jaja : samice lubią, gdy ich dzieci mają ciepłą kołderkę - nacinają one igły sosen i składają pojedynczo jaja do ranki, potem pokrywają klejącą wydzieliną.
Rozwój : po 2 tygodniach wylęgają się larwy. Zjadają one starsze pokolenia igieł niż tegoroczne. Nie są one zbyt żarłoczne, żerują tylko przez 2 - 4 tygodnie, poczym udają się na spoczynek, do gleby (przy czym niektóre larwy pełzną na dół, ale sporo też pośród larw osnój niezdar, które po prostu spadają). Larwy osnui uwielbiają spać, śpią przez 1-2 lata u formy wczesnej, a 3 lata u formy późnej. Wyrózniamy dwa rodzaje larw - eonimfy, które nie mają widocznych oczu, i pronimfy, u których dobrze widoczne sa już oczy, i które pojawiają się pare miesięcy przed przepoczwarzeniem.
Cechy charakterystyczne : są nimi wzorki barwne na grzbiecie, odwłoku i głowie, przedstawione na ilustracjach. Panie, jak już wspomniałem są bardziej wystrojone i lubią nosić czarno-żółte ubranka. Panowie wolą czerń - mają tylko dwie żółte, malutkie plamki na grzbiecie oraz niewiele żółtego na odwłoku, w podobnej aranżacji co samica (samca nie ma na ilustracjach).
WERSJA DLA NIECIERPLIWYCH:
Osnuja gwiaździsta (Acantholyda posticalis)
Błonkówka z rodz. osnujowate (Pamphiliidae). Pierwotny szkodnik sosny. Występuje w dwóch formach – wczesnej i późnej. Larwa po wylęgu sporządza luźny oprzęd, do którego wciąga i zjada igły sosny. Larwa formy wczesnej początkowo zjada igły stare, późnej młode. Larwa formy późnej – odwrotnie. Ekskrementy gromadzą się na oprzędzie. Przepoczwarczenie w glebie. Może występować gradacyjnie.
